Beest, Hendrik van (zwarte Frits)

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

Hendrik van Beest (1918) was afkomstig uit Utrecht. Hij was schipper geweest van een vaartuig van Rijkswaterstaat. Hoogstwaarschijnlijk kende niemand hem onder zijn eigen naam , want hij had in 1943 een compleet andere identiteit kunnen krijgen. Als Frits van der Klaauw, bijgenaamd zwarte Frits, werd hij de leider van een min of meer zelfstandig groepje illegale werkers.

Zwarte Frits
Dit is ondanks  veel gegevens toch een enigszins onduidelijke figuur gebleven.  Naar eigen zeggen hoorde hij in Utrecht bij een illegale groep de Oranje Vrijbuiters. Nadat deze  groep vrijwel compleet was gearresteerd (en op 29 februari 1944 was gefusilleerd), zou Van Beest in de loop van 1944 naar Oegstgeest/Leiden zijn gekomen. Hij zag kans in Den Haag een volledig nieuwe identiteit te krijgen: Frits van der Klaauw. In Oegstgeest en Leiden werd hij bekend onder de schuilnaam “zwarte Frits”.
Wanneer en onder welke omstandigheden hij naar Oegstgeest is gekomen is nooit helemaal helder geworden. Veel aanknopingspunten zijn er niet. Van Beest werd geïnterviewd voor het project Ook in Leiden, maar de interviewer kreeg niet zoveel vat op zijn uitspraken. Verder is er veel over hem te vinden in het boek Oegstgeest in bange dagen. Van Beest overleed in 2009.

Oranje Vrijbuiters?
De vraag blijft of hij werkelijk lid is geweest van de Oranje Vrijbuiters in Utrecht. Over deze groep bestaat een aparte website van de Stichting Eregraf & Monument Oranje Vrijbuiters. Er is in 2007 ook een monument voor de gefusilleerde leden onthuld. Bij die stichting is niets bekend over Hendrik van Beest. Een andere figuur uit de Oegstgeester illegaliteit, namelijk Kees van Koert, bekend als “zwarte Kees”, heeft daarentegen wel deel uitgemaakt van deze Utrechtse groep.

Acties voor Talboo
Na zijn komst naar Oegstgeest vond Frits een onderkomen in het souterrain van het pand Terweepark 2, achter het Leidse Centraal Station waar nu de Bargelaan ligt. Afgaande op verschillende verklaringen had de groep talloze contacten in Oegstgeest en Leiden, en dan vooral met Theo en Sara Talboo-Lafeber. Leden van de groep deden mee aan verschillende overvallen met leden uit andere organisaties. Zo worden genoemd de overval op het distributiekantoor van Oegstgeest (9 november 1943), op de Rotterdamse Bank (1 februari 1945), de diefstal bij Tieleman en Dros (23 februari 1945), overvallen op boeren in Oud Ade en Rijpwetering en nog wat andere niet nader te traceren overvallen. Die boeren werden beschuldigd van zwarte handel en prijsopdrijving.
De overval in Oegstgeest was een actie van een knokploeg uit Koog-Zaanwijk. De bankoverval aan het Rapenburg was een LO-actie en de actie bij de conservenfabriek van Tieleman & Dros aan de Middelstegracht stond onder leiding van Kees Piena van de RVV. De buit, of wat er als aandeel overschoot, was hoogstwaarschijnlijk bestemd voor de onderduikers van Talboo en voor het eigen levensonderhoud.

Medewerkers en medewerksters
In het boek Oegstgeest in bange dagen en in het genoemde interview voor het project Ook in Leiden staan namen van heel wat mensen, met wie Frits op een of andere wijze contact heeft gehad. Die mensen hadden ook vaak contacten met andere groepen, zoals Talboo of de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers. Voor zover valt na te gaan is er wel een harde kern geweest. Oegstgeest in bange dagen noemt  Toon van der Nagel, Van Strien, Phil Bangert, Jenny van Iperen, Babs Ochs, Janny en Greetje van der Plas, Coby Hulst. Op de website Leiden4045.nl worden voorlopig maar enkele namen genoemd.

Deel van de Landelijke Knokploegen?
Volgens Oegstgeest in bange dagen vormde de executie van een bevriende illegale werker Aad van Steijn in maart 1945 aanleiding om de groep een naam te geven. Ze noemden zichzelf voortaan De Geuzen. Eerder al zou de groep aansluiting hebben gekregen bij de Landelijke Knokploegen LKP. De LKP waren nauw verbonden met de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers. Maar de beschrijving van de activiteiten van de groep in het boek blijft erg onduidelijk of de groep van zwarte Frits in Leiden en Oegstgeest veel voor de plaatselijke LO (of het district) heeft gedaan. Het was zo te lezen toch meer voor de groep rond Theo en Sara Talboo-Lafeber.

Binnenlandse Strijdkrachten
Pas na de Bevrijding wordt de ploeg van zwarte Frits opgenomen in de Binnenlandse Strijdkrachten van Oegstgeest als specialistengroep. Illegaal werk er toen uiteraard niet meer gedaan, maar een tiental leden zal bewakingsdiensten hebben verricht en behulpzaam zijn geweest bij de arrestatie van collaborateurs e.d. Oegstgeest in bange dagen noemt Van Strien, Donkel, Van der Nagel, Rietveld, Glastra, Nabarro, Dick de Kler, Leenhouts, Gilles, Fles, Klein, Marcel Keezer.

Henk van Beest werd geïnterviewd voor het project Ook in Leiden.