De Bevrijding

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

Het boek van Lydia Winkel en H. de Vries, De Ondergrondse pers 1940-1945 (derde druk Amsterdam 1989) vermeldt het volgende:

De Perhimpunan Indonesia (Indonesische vereniging, opgericht in 1908) zou reeds spoedig na de capitulatie van Nederland in mei 1940 een blad uitgegeven hebben, alleen voor Indonesiërs bestemd. De titel luidde Madjallah, hetgeen betekent: orgaan […]. Eind 1941 werd Madjallah vervangen door een getypt blad zonder titel, dat een kleine oplage had. In mei 1943, kort na de verplichte inlevering van de radiotoestellen, werd in Den Haag een nieuwsblad uitgegeven, Feiten genaamd […]. Het begon elke dag met de zinsnede: ‘Aan de berichten der Verenigde Naties ontlenen wij het volgende .. .’. Het werd geleid door mr. Sie Soe Giang, R.O. Simatoepang, H. van den Bosch, mr. N. Dt. Pamontjak, M.S. Moewalladi, R. Dradjat Doermakesware en Tamzil. Op 3 april 1944 hield de Sipo een razzia onder de Indonesiërs in Den Haag, teneinde op het spoor te komen van de uitgevers der nieuwsberichten. Als resultaat hiervan werden vele medewerkers gearresteerd en werd de activiteit gedurende twee maanden gestaakt. Men besloot opnieuw te beginnen, ditmaal in Leiden, en het blad een nieuwe titel te geven: De Bevrijding. Hoofdredacteur werd mr. N. Dt. Pamontjak. Verder bestond de redactie uit R.M. Soeripno en ds. F.K. Harahap. De technische uitvoering berustte bij A. Ticoalu, R.M. Irawan Soejono, I.A. Mochtar en R. Rozai Koesoemasoebrata.  Ook te ‘s-Gravenhage en Rotterdam werd een nieuws- en verzetsorgaan verspreid (zie de nrs.  67 en 70). Van 31 oktober 1944 af werd gedurende enige maanden wegens de moeilijke papieren elektriciteitspositie samengewerkt met de Kroniek van de Week […]. Op 14  maart 1945 werd de papiersituatie te Leiden na een overval door de Landwacht zo benard, dat  de gecombineerde pers wat betreft de nieuwsberichten De Vrije Pers ging uitgeven […].
De Bevrijding werd als gedrukt wekelijks opinieblad voortgezet. In Leiden en Rotterdam werd in samenwerking met Nederlandse studenten een blad met beschouwende artikelen  verspreid, getiteld De Vrijheid […].
De Perhimpunan Indonesia heeft door middel van haar illegale organen reeds voordat Indonesië door Japan werd aangevallen, in Nederland partij gekozen tegen het nationaal-socialisme,  in het besef dat haar streven om tot een vrij en welvarend Indonesië te komen slechts gediend  werd door een onverzoenlijke strijd tegen alle vormen van imperialisme. Zij wilde zij aan zij  met de Nederlanders strijden voor het behoud van de democratie. De inhoud van De Bevrijding had dan ook ten doel zowel Nederlanders als Indonesiërs op te wekken tot verzet tegen  de Duitsers. Het Indonesische vraagstuk stond – hoewel slechts tijdelijk – op de achtergrond,  want de PI zag het winnen van de strijd tegen Duitsland als een noodzakelijke voorwaarde voor  het bevrijden van Indonesië.
Na de bevrijding werd de uitgave voortgezet als politiek orgaan onder de titel Indonesia.

Tot zover de tekst in Lydia Winkel en H. de Vries, De Ondergrondse pers 1940-1945 (derde druk Amsterdam 1989) nr 69. Overgenomen met toestemming van het NIOD te Amsterdam.

De tekst over De Bevrijding is, zoals de meeste teksten in het boek, zelf aangeleverd door de voormalige redactie. Winkel moest immers deze informatie achterhalen. Zoals uit de links blijkt werd De Bevrijding in Leiden gemaakt. Verschillende medewerkers hadden in Leiden gewoond of woonden er nog steeds. In het begin was het clubhuis in de Hugo de Grootstraat een centrale ontmoetingsplaats, maar later kwam men gewoon ergens bij iemand thuis bij elkaar. Irawan Soejono kwam tragisch om het leven, toen hij tijdens een algemene razzia op 13 januari 1945 trachtte te ontvluchten. Hij werd neergeschoten en overleed vrijwel onmiddellijk.