Esperantoclubs

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

Esperanto is een kunsttaal, die in het laatste kwart van de 19e eeuw werd ontwikkeld door dr. L.L. Zamenhof, een Joodse oogarts uit Bialystock in het Keizerrijk Rusland, nu Polen. Zijn bedoeling was een taal te maken die iedereen gemakkelijk kon leren om zo elkaar beter te kunnen verstaan en begrijpen. Vanaf het begin van de 20e eeuw kreeg Esperanto beoefenaars in steeds meer landen.

Esperanto vlagIn de zomer van 1941 werden alle Esperanto-verenigingen op last van de Bezetter verboden en ontbonden in het kader van de gelijkschakeling. Dat betekende het einde van de drie verenigingen die in Leiden actief waren: de neutrale vereniging Pacen, de Federatie van arbeiders-Esperantisten en de RK Klubo Esperantista. Deze drie verenigingen waren gefundeerd in de verzuilde samenleving. De oprichting van een Christelijke vereniging werd weliswaar (pas) in mei 1939 overwogen, maar het idee lijkt niet succesvol te zijn geweest. Kennelijk heerste er in die kringen nogal wat aversie tegen het gebruik van een kunsttaal, die niet door God was geschapen. Een belangrijke propagandist in de Leidse Esperantistenkringen was ongetwijfeld Petrus Johannes Hoope, vele jaren voorzitter van Pacen, die vanaf 1931 bijeenkomsten organiseerde en zelf cursussen gaf. Hij overleed in 1956 op 73-jarige leeftijd.

De drie verenigingen werkten op bepaalde vlakken samen. Zo was er jaarlijks een interurbaj tradukkonkursoj (vertaalwedstrijd) met deelnemers van alle drie de clubs. De hoofdprijs was de zilveren Esperantoster, die de winnaar een jaar mocht koesteren. De RK Klubo wist in 1938 de wedstrijd voor de derde achtereenvolgende maal te winnen en mocht de ster daarom behouden. Het jaar er op wonnen de socialisten. Of zij een nieuwe wisselster kregen is niet bekend. In 1939 werd ook een gezamenlijke herdenking gehouden van de oprichter en bedenker van de kunsttaal dr. L.L. Zamenhof. Of er 1940 nog een wedstrijd is gehouden is niet bekend, maar lijkt zeer onwaarschijnlijk.

Na de ontbinding in 1941 zijn de leden ongetwijfeld actief gebleven. In de Nieuwe Leidsche Courant verscheen op 15 mei 1945 een advertentie bestemd voor de ‘dames en heren Esperantisten’ met de opwekkende mededeling: ‘Uw besturen zijn weer actief!’. Op 8 oktober organiseerden de drie verenigingen samen een avond in de kleine zaal van de Stadsgehoorzaal. De animo voor Esperanto nam in de jaren na de oorlog echter steeds verder af. In ieder geval bleef de neutrale vereniging Pacen bestaan tot in de jaren zeventig van de 20e eeuw. Er zijn nog steeds enthousiaste beoefenaars van het Esperanto.

Meer lezen over de geschiedenis van Esperanto en Lejzer Zamenhof  op Wikipedia.