Kamerlingh Onneslaboratorium

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

In 1940 was het Kamerlingh Onneslaboratorium een wereldvermaard natuurkundig centrum voor onderzoek naar extreem koude temperaturen (cryogeen onderzoek). Het was genoemd naar de in 1926 overleden natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes, die in 1930 de Nobelprijs voor natuurkunde had gekregen. In 1940 bewoog het onderzoek zich op het terrein van supergeleiding en kernenergie.

Duitse pottenkijker
Vanwege de uitmuntende onderzoeksresultaten mocht het lab zich verheugen in een warme belangstelling van Duitse kant. In februari 1943 kwam de Duitse natuurkundige Alfred Böttcher een kijkje nemen, maar hij mocht er niet komen werken. Böttcher was Obersturmführer van de Waffen-SS en was leider van het SS-Mannschaftshaus aan het Rapenburg. Terwijl hij zelf werkzaam was in het Anorganisch Scheikundig Laboratorium bleef Böttcher de ontwikkelingen in het Kamerlingh Onneslaboratorium nauwlettend volgen. In Duitsland werd het atoomonderzoek (uiteraard) ook voor militaire toepassingen verricht.

Via Doetinchem naar Duitsland
In de zomer van 1944 kwamen de werkzaamheden op het lab tot stilstand. Böttcher kwam met een vordering van materialen en instrumenten, om die naar veiliger oorden over te brengen. In een gevorderd schoolgebouw in Doetinchem werd de apparatuur opnieuw in gebruik genomen, maar enkele maanden later besloot Böttcher alles naar Duitsland over te brengen. Na de oorlog kwam een deel van de apparatuur terug naar Leiden. Lees verder op onder andere de website www.75jaarvrijheid.nl.

Onderduikers in de Hongerwinter
In de Hongerwinter bivakkeerden er enkele onderduikers, onder wie personeelsleden. Op Dolle Dinsdag verzamelde zich een paramilitaire verzetsgroep in het gebouw en eind april 1945 een sectie van de Binnenlandse Strijdkrachten.