Maduro, George

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

George Maduro (1916) was een Leids student die voor zijn dappere optreden tijdens de meidagen van 1940 in Leidschendam in 1946 postuum de Militaire Willemsorde (ridder 4e klasse) heeft ontvangen. Zijn naam leeft voort in de miniatuurstad Madurodam.

Reserve-officier en student
Maduro werd geboren op Curaçao en begon in 1934 aan zijn studie aan de Leidse universiteit. In 1936 en 1937 vervulde hij zijn dienstplicht bij de School voor Reserve Officieren der Cavalerie (SROC) in Amersfoort. Daarna hervatte hij zijn studie in Leiden. Landelijke bekendheid kreeg Maduro in 1938 door een poging een oud boegbeeld te heroveren voor zijn familie. Het beeld was al meermalen door de Nederlandse marine van de familie Maduro gekaapt en door de familie Maduro terugveroverd. De bemanning van Hr.Ms. Gelderland was er in geslaagd het beeld van Curaçao mee naar Nederland te nemen. Maduro’s poging in de haven van Rotterdam om het beeld weer te heroveren mislukte, maar haalde wel de dagbladen. In zijn studiejaren was Maduro actief lid van het Leidse Studenten Corps en deed onder meer aan schermsport bij de studentensportclub Arena Studiosorum.

Mobilisatie
Eind augustus 1939 werd Maduro gemobiliseerd in de rang van reserve 2e luitenant. Na de capitulatie van het Nederlandse leger keerde hij opnieuw terug naar Leiden om zijn studie voort te zetten. Om verder onbekende redenen werd hij in augustus 1940 korte tijd in het huis van bewaring in Scheveningen (het “Oranjehotel”) opgesloten. Mogelijk was dit een uitvloeisel van zijn optreden in die paar dagen van strijd. De studie werd bemoeilijkt door de sluiting van de universiteit eind november 1940 en door het verbod, begin januari 1941, voor Joodse studenten om zonder speciale toestemming tentamens en academische examens af te leggen. Vanaf begin 1941 woonde hij niet meer alleen in Leiden, maar ook in Den Haag. In mei 1941 werd hij opnieuw opgepakt en opgesloten in het huis van bewaring in Scheveningen (het “Oranjehotel”). Half december 1941 werd hij plotseling vrijgelaten.

Gearresteerd
Aangezien Maduro behoorde tot de zogeheten Portugese joden kreeg hij een voorlopig vrijstelling van deportatie. Desondanks weigerde hij de “jodenster” te dragen, waardoor hij toch een groot risico liep te worden opgepakt wegens dat strafbare feit. Ondertussen probeerde zijn familie, vermogende bankiers, in Engeland gedaan te krijgen, dat Maduro zou worden geruild tegen een Duitse gevangene. Onkundig van deze pogingen ging hij in juni 1943 met jhr. Oncko Wttewaal van Stoetwegen op weg om via Spanje naar Engeland te vluchten. George en Oncko kenden elkaar van de cavalerieschool. In goed vertrouwen gingen ze in België in zee met een Belg die hen verder zou brengen, maar het bleek een verrader en ze werden begin september gearresteerd. Na een lang verblijf in een gevangenis werd Maduro in november 1944 naar Dachau gebracht, waar hij op 8 februari 1945 bezweek aan tyfus. Wttewaal van Stoetwegen overleefde de oorlog.

Verzetswerk onduidelijk
Hoewel Maduro ook wordt gezien als verzetsheld blijft zijn aandeel in het verzetswerk onduidelijk. Hoogstwaarschijnlijk was hij via Willem van Lanschot, die hij van de SCOR kende en die hij in Leiden opnieuw had ontmoet, betrokken bij het werk van de Ordedienst (OD). De OD, die vooral actief was in Den Haag, bestond voor een groot deel uit oud-militairen die lange tijd hoopten op een spoedig einde van de bezetting. In afwachting van de bevrijding verzamelden ze wapens en probeerden informatie over Duitse troepen te bemachtigen. Ook probeerde men contact met Engeland te krijgen.
De bijzondere kanten van het leven van George Maduro zoals zijn dapperheid in de meidagen van 1940, zijn Portugees-Joodse achtergrond en de pogingen van zijn vermogende familie om hem te ruilen hebben er vermoedelijk toe bijgedragen dat Maduro lang gevangen is gehouden in plaats van hem te executeren of naar een vernietigingskamp te deporteren.
Ter nagedachtenis van George Maduro financierden zijn ouders de bouw van de miniatuurstad Madurodam, die in 1952 werd geopend.

Meer lezen? Kathleen Brandt-Carey, Ridder zonder vrees of blaam; het leven van George Maduro 1916-1945 (Houten, 2016).