Gewone helden: Dutch Paris
Het is tegenwoordig een onderwerp waar maar weinig echte belangstelling voor bestaat en waar bij voorbaat sceptisch op wordt gereageerd: helden uit het verzet. Helden zijn er genoeg te vinden in de media. Helden zijn succesvol. Zodra ze uit de bocht vliegen en hun kansen verspelen worden ze uitgelachen, zijn het losers en zoeken de fans snel een nieuwe held. Want fan van overwinnende helden willen we allemaal wel zijn. En mocht een gevallen held een smeuïg boek schrijven, dan kan hij of zij opnieuw in de belangstelling komen.
In een sinds jaren heersend relativisme moeten er bij helden uit het verzet altijd kanttekeningen worden gezet. Er kleeft meestal wel een smetje aan. Een paar jaar geleden deed de toenmalige directeur van het NIOD Marjan Schwegman nog een oproep voor een herwaardering van verzetshelden, maar die vond eigenlijk alleen in eigen kring enige weerklank. Het is daarom moedig een boek zo’n titel Gewone helden mee te geven. Het gaat over de ontsnappingslijn Dutch-Paris vanuit Frankrijk naar Zwitserland en Spanje, waarvan ook Nederlanders gebruik hebben gemaakt.
Al op de eerste dag dat Nederland in oorlog was probeerden er mensen naar België en verder te vluchten, weg voor de naderende nazi’s. Die reisden vaak via Brussel naar Parijs en dan hopelijk verder over de grenzen naar een vrij land of de zone van de Franse Vichy-regering. Megan Koreman beschrijft aan de hand van bronnenonderzoek en gesprekken van oud-medewerkers het verhaal van deze ontsnappingslijn. De hoofdrol is weggelegd voor Jean Weidner, een Nederlander die opgroeide in Brussel, Genève en in een Frans dorpje dichtbij de Zwitserse grens als kind van een predikant van de zevendedagsadventisten. Door zijn vasthoudendheid en zijn bereidheid grote risico’s te lopen, ontstond een wijdvertakt netwerk, dat in totaal ruim 3000 Joden en verzetsmensen naar veiliger oorden heeft weten te smokkelen, regelmatig met medeweten van de autoriteiten. Hij werd zelfs medewerker van de Zwitserse geheime dienst. Koreman heeft tal van ‘gewone helden’ van de organisatie weten te achterhalen. Ze worden zo mogelijk met naam en toenaam en wetenswaardigheden genoemd. Daarom moet de lezer af ten toe wat doorzettingsvermogen hebben, maar eenmaal terug op de escapelijn blijft het verhaal boeien tot het einde.
Megan Koreman: Gewone helden. De Dutch-Paris ontsnappingslijn 1942-1945; Boom 2016; ISBN 9789058755568.