Gilse, Sophia (Fiet) Emily Elisabeth van
Sophia van Gilse (Bron: Piet Hein van Gilse)
Sophia van Gilse werd op 4 augustus 1912 in Haarlem geboren. In 1930 kwam het gezin van Gilse in Leiden wonen. Vader was prof. dr. Peter Heinrich Gerhard van Gilse, hoogleraar keel-, neus- en oorheelkunde aan de universiteit van Leiden. Sophie’s Joodse moeder Julia van West was kinderarts. Sophie had een vijf jaar jonger zusje Joep en een elf jaar jonger broertje Lex.
In december 1939 was Sophie weer in Leiden komen wonen bij haar ouders in de Groenhovenstraat 13. Zij had een half jaar eerder haar doctoraal examen Nederlandse taal behaald aan de Leidse universiteit en was lerares Nederlands geworden. Waarschijnlijk heeft ze tijdelijk les gegeven op een openbare school in Den Haag, want in juni werd ze op aanbeveling van het college van B&W van Den Haag benoemd tot tijdelijk lerares aan de HBS voor meisjes aan de Garenmarkt.
Samen met haar collega Anna Oosterlee, die ook in Leiden woonde, zorgde ze onder andere voor ondergedoken Joodse leerlingen en hun ouders. Anna werd in oktober 1940 aangesteld op de HBS voor meisjes aan de Garenmarkt.
Enkele van deze onderduikers verbleven bij Anna Oosterlee thuis aan de Rijn en Schiekade op nummer 1. Twee namen uit Leiden zijn er bekend. Elly Boässon was ondergedoken van augustus 1942 tot aan de bevrijding. Later kwam daar nog Mia Mia Mendelson bij.
Sophie werd in augustus 1944 gearresteerd met een grote hoeveelheid geld en distributiebonnen. Op 8 augustus werd ze door de Sip/SD opgesloten in het politiebureau Haagsche Veer te Rotterdam. Ook haar moeder werd diezelfde dag binnengebracht.
Sophie werd op 29 april overgebracht naar Kamp Westerbork terwijl haar moeder op 11 mei werd vrijgelaten, waarschijnlijk omdat ze gemengd gehuwd was.
Na de oorlog bleef Sophia lange tijd vermist. Pas in 1950 kwam een officiële verklaring van overlijden in het concentratiekamp Ravensbrück gedateerd op 31 januari 1945. Sophie werd 32 jaar oud.
Ze werd ingeschreven in het overlijdensregister van de gemeente Leiden van 1950 onder nummer 1054. Uit een aantekening in de marge blijkt, dat zij doopsgezind was.
————————————————————————————————————
Op 28 mei 2024 werd op initiatief van Hans Blom, Gerard Kramer en Pauline Micheels een Stolperstein voor Fiet geplaatst bij haar laatste vrijwillig bewoonde adres: Groenhovenstraat 33a.
Een verslag van deze dag is te lezen op de website van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden. Daarop staan ook foto’s en de teksten die bij de steenleggingen werden uitgesproken.
Deze tekst is (deels) gebaseerd op informatie van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden, die toestemming verleende voor de tekstbewerking en het plaatsen van beeldmateriaal.
BRONNEN
Joods Monument – Sophia Emily Elisabeth van Gilse
Pauline Micheels: Het te korte heldenleven van Fiet van Gilse, 1912-1945
Tekst aangepast door de redactie op 7 januari 2025.
