Luss, Albert
Albert Luss werd op 8 juli 1914 in Frankfurt am Main geboren. Hij was de zoon van de op 28 januari 1877 in Pfungstadt geboren Hugo Luss en de vijf jaar jongere Frankfurterin Henny Schnurmann. Hugo overleed op 12 januari 1941 in Leipzig, Henny werd gedeporteerd naar het getto van Riga, waar ze stierf of werd vermoord.
Albert, van beroep fotolithograaf, kwam via Leipzig naar Nederland. Hij meldde zich bij de Afdeling Vreemdelingendienst van de Politie voor het verkrijgen van een werkvergunning, die hem werd verleend. Hij kon in Leiden aan de slag bij N.V. foto-litho-inrichting Koningsveld & Zoon: een bedrijf dat, na de oprichting in 1932, vanaf 1937 was gevestigd aan de Breestraat 24 in Leiden.
Bij hetzelfde bedrijf was ook Rudolf Breslauer werkzaam. Breslauer is bekend door de film die hij in 1944 maakte van een trein die uit Kamp Westerbork vertrok. De film werd wereldberoemd door het shot van Settela, een meisje met een wit hoofddoekje dat de wereld, tussen twee wagondeuren door, indringend inkeek.
De levenslopen van Breslauer en Luss vertonen nauwe overeenkomsten. Beide waren ze afkomstig uit Leipzig, beiden kwamen eind 1938 naar Nederland. Ze hadden hetzelfde om naar Utrecht te verhuizen. Het kan haast niet anders of ze hebben elkaar gekend. In november 1938 vestigde Albert zich op de Mariënpoelstraat 9 in Leiden. Voor zijn ouders, zijn zus en haar man diende hij een verzoek in om als vreemdelingen in Nederland te worden toegelaten. Dat verzoek werd op 21 december 1938 afgewezen.
Op 18 september 1940 verhuisde Albert samen met zijn huisgenote mevrouw Eck-Wimmers naar de Boerhaavelaan 2. Nog diezelfde maand werd Albert verplicht om naar de Nobelstraat 23 bis in Utrecht te verhuizen. Zijn laatst bekende adres is Mauritsstraat 102 te Utrecht.
Volgens een document van de Oorlogsgravenstichting werd Albert op 20 juli 1942 ’afgevoerd naar Buitenland’. Op 19 augustus 1942 kwam hij aan in Westerbork van waaruit hij op 24 augustus 1942 op transport ging naar Auschwitz. Volgens de ‘Sterbebücher’ van Auschwitz werd hij op 5 september 1942, 28 jaar oud, vermoord.
In zijn geboorteplaats Frankfurt am Main wordt Albert herdacht. In de muur van de oudste joodse begraafplaats, langs de Batonnstrasse achter het museum Judengasse, is een gedenksteen te vinden met daarop zijn naam, geboorte- en overlijdensdatum. En daaronder Auschwitz.
————————————————————————————————————
Op woensdag 1 november 2023 werd door de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden een Stolperstein voor Albert geplaatst bij zijn laatste vrijwillig bewoonde adres: Mariënpoelstraat 9.
Een verslag van deze dag is te lezen op de website van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden. Daarop staan ook foto’s en de teksten die bij de steenleggingen werden uitgesproken.
Deze tekst is (deels) gebaseerd op informatie van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden, die toestemming verleende voor de tekstbewerking en het plaatsen van beeldmateriaal.
BRONNEN
Ton de Gans (Werkgroep Stolpersteine Leiden)
Tekst toegevoegd door de redactie op 4 januari 2025
