Bioscoop-theater Luxor

Van de vijf Leidse bioscopen kwamen er drie al heel gauw na de capitulatie in Duitse handen, aangezien de eigenaren Joden waren. Dit gebeurde dus al maanden voordat er sprake was van ariërverklaring of verplichte registratie. De bioscoop was voor Joseph Goebbels, de Duitse propagandabaas, een uitstekend medium voor de promotie van Duitse films en het vertonen ban Duitse nieuwsberichten

Luxor werd niet onteigend, maar kreeg wel te maken met de verplichte programmering van nieuwsberichten. Omdat Luxor geen premièrebioscoop was draaiden er vooral de wat minder bekende films of werden er bekendere films vertoond, die al eerder in een Leidse bioscoop te zien waren geweest. In 1941 draaide hier Kora Terry met Marika Rökk en in 1943 de beroemde kleurenfilm Die Goldene Stadt met Kristina Söderbaum. Het waren allebei kaskrakers. Behalve dat er films werden vertoond, traden er ook varieté-artiesten op. In 1942 waren Snip & Snap te gast en in 1944 traden Toon Hermans op en Ceesje Speenhoff jr., de dochter van de bekende artiest Koos Speenhoff. Zij was politiek niet onomstreden, omdat ze uit een NSB-nest kwam en vanaf 1940 tot januari 1944 voor de radio was opgetreden in het beruchte Zondagmiddagcabaret van Paulus de Ruiter. Dit cabaret maakte propaganda voor het nationaalsocialisme en had een sterk antisemitische inslag. Coosje vertolkte de rol van buurvrouw Klessebes, die een gesprek aanging met buurman Keuvel.

Luxor was (verplicht) afnemer van Profilti Hollands nieuws en UFA-wereldnieuws (Die Deutsche Wochenschau). Vermoedelijk de enige keer dat Leiden in het Hollands nieuws ter sprake kwam was in juli 1941 met een NSB-propaganda-item Kerkelijke politieke misstanden, handelend over het conflict tussen de NSB en de rooms-katholieke kerk over begrafenis van een NSB-kameraadske op de rooms-katholieke begraafplaats bij de Zijlpoort. Een korte tekst hierover is te vinden in het boek Leiden4045 (literatuurlijst 2015A).

Na de bevrijding draaide hier een film Victorie in de woestijn over de strijd van de Britse troepen onder leiding van Bernard Montgomery tegen het Afrikakorps van Erwin Rommel.

Meer lezen?
Ben van der Voort, ‘Geschiedenis van de Rex-bioscoop’, in: Jaarboek Dirk van Eck 7(1994), 126-145 (niets over Luxor);
Thomas Leeflang, De bioscoop in de oorlog (Soesterberg 2009) (niets over Luxor).