Nathansohn, Fritz
Fritz Nathansohn (bron: privébezit familie Natahansohn)
Fritz Nathansohn werd op 28 mei 1909 als tweede kind in het bankiersgezin van Martin Nathansohn en Alice Nathansohn-Friedberg in Hannover geboren. Hij volgde onderwijs op het Goethe-gymnasium.
Vanaf juli 1925 stond Fritz in Hildesheim ingeschreven, waar hij bij ‘Bankhaus Plaut’ in de leer ging. Hij werkte vervolgens bij handelsfirma’s in Hamburg, Engeland en Frankrijk om praktijkervaring op te doen, met als ambitie een later partnerschap in het bankiersbedrijf van zijn vader.
In september 1930 was Fritz weer even terug in Hannover, maar toen Hitler in 1933 de macht greep en zijn vaders bank ‘Nathansohn & Stern’ door de Nazi’s werd geliquideerd, moest hij zijn ambities bijstellen. Hij vertrok naar Frankrijk om er samen met een vriend een groothandel in lampen op te zetten. De rusteloosheid bleef. In juli 1935 verruilde Fritz Parijs voor Den Haag. Twee maanden later vestigde hij zich, 27 jaar oud, op de Witte Singel 9 in Leiden. Hij werd daar beherend vennoot van ‘Wifrana’, een winkel in tafel-, leder-, sport-, luxe- en patentartikelen, tassen, toilet- en reisartikelen aan de Breestraat 107.
In 1939 verhuisde Fritz van de Witte Singel 9 naar het huis aan de Sitterlaan 90. Op 15 maart 1939 ving hij er zijn uit Duitsland gevluchte ouders Martin en Alice Nathansohn-Friedberg op. Ze zouden er tot september 1940 in relatieve rust verblijven, totdat de bezetter hen en andere stateloze niet-ariërs verplichtte om de kuststrook te verlaten. Na een tussenstop in Utrecht vonden Martin en Alice onderdak in een Joods pension aan de Heinzestraat 15 in Amsterdam. Fritz bleef beherend vennoot van ‘Wifrana’ totdat de winkel in 1942 door de Duitsers werd geconfisqueerd. (Na de oorlog zou de zaak worden voortgezet door Fritz’ oudere zus Ilse Frankenberg-Nathansohn. ‘Wifrana’ bleef bestaan tot mei 1965.)
Toen Fritz op 17 september 1942 te horen kreeg dat zijn ouders in Amsterdam waren opgepakt en in Westerbork beland waren, stuurde hij hen onmiddellijk koffers met kleding. De koffers arriveerden net op tijd voor het vertrek van Martin en Alice. Zijn voedselpakket kwam te laat. Martin schreef Fritz vanuit Westerbork nog een nauwelijks leesbaar afscheidsbriefje dat begon met ‘Lieber Fritz, das Schicksal hat uns erreicht’ en eindigde met ‘Lebe wohl, auf gesundes Wiedersehen, lieber Fritz. Herzliche Grüße und Küsse, Mutter und Vater’. Het was het laatste levensteken dat Fritz van zijn ouders ontving.
Of Frits heeft overwogen om onder te duiken, is onbekend. Feit is dat hij op 17 maart 1943 werd opgepakt en zijn trein tussen 18.30 en 19.00 uur richting Westerbork vertrok. Drie dagen later ging hij van daaruit op transport naar Sobibor, waar hij op 2 april 1943 werd vermoord. Fritz Nathansohn werd 33 jaar oud.
——————————————————————————————————
Op woensdag 26 maart 2025 werden door de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden drie Stolpersteine voor Martin Nathansohn, Alice Nathansohn-Friedberg en Fritz Nathansohn geplaatst bij hun laatste vrijwillig bewoonde adres: De Sitterlaan 90.
Een verslag van deze dag is te lezen op de website van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden. Daarop staan ook de foto’s en de teksten die bij de steenleggingen werden uitgesproken.
Deze tekst is (deels) gebaseerd op informatie van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden, die toestemming verleende voor de tekstbewerking en het plaatsen van beeldmateriaal.
BRONNEN:
Ans Meijlink (Werkgroep Stolpersteine Leiden)
Erfgoed Leiden en Omstreken
Hans Frankenberg, achterneef van Fritz Nathansohn.
JOODS MONUMENT
Tekst bijgewerkt door de redactie op 22 april 2025.
