Per Pedes Apostolorum

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

Folder van Per Pedes ApostolorumDeze mooie Latijnse naam voor een wandelclub klinkt beter dan het Nederlandse ’te voet’. Letterlijk betekent het: op apostelvoeten. De wandelclub Per Pedes Apostolorum (PPA) werd in juli 1940 opgericht. De wandelsport was in de vooroorlogse jaren een geliefde sportieve inspanning, die graag in groepsverband werd volbracht. In Leiden was er sinds 1931 de Leidse Wandelsportvereniging. Katholieken en protestanten wandelden het liefst met geloofsgenoten en tal van bedrijven hadden hun eigen wandelclub. De reden waarom deze neutrale wandelclub het levenslicht zag is niet terug te vinden, maar heeft misschien te maken met het verlangen de vooroorlogse ‘hokjesgeest’ te doorbreken. Dat was opeens een populaire gedachte. De vooroorlogse politieke partijen waren verdwenen en een nieuwe beweging, de Nederlandse Unie maakte een stormachtige opkomst mee. Of zou er gewoon iets zijn geweest in de Leidse Wandelsportvereniging? Verschil van inzicht of conflicten leidden en leiden in Nederland vaak tot afsplitsingen.

Wandeltochten
PPA werd al snel de grootse wandelvereniging van Leiden en begon zelf wandeltochten in Leiden en omgeving te organiseren. In november 1940 bijvoorbeeld werden iedere zondag tochten gehouden over 20 en 30 kilometer, die ook door de stad voerden. Zo’n 700 mensen deden er een of meer keren aan mee. Als beloning kregen zij een aandenken. Het waren niet alleen individuele deelnemers, maar ook verschillende groepen uit andere plaatsen zoals Delft, Leidschendam, Rotterdam, Haarlem en Oegstgeest. Uit Den Haag kwam de club Oranje-Nassau, die naam kon toen kennelijk nog. De clubs die iedere mars hadden meegedaan konden een prijs winnen. De eerste prijs voor groepen, een zilveren bokaal, ging naar Quick uit Delft. Ook in 1941 en 1942 organiseerde PPA marsen en nam deel aan marsen in andere plaatsen. In 1943 werd het wandelen in groepsverband verboden omdat er gevaar bestond voor ordeverstoring.

Strafbaar verzuim
Voor het organiseren van zo’n mars moest uiteraard toestemming worden gekregen van de plaatselijke politie. Dat was altijd zo geweest. Maar er was nu ook nog toestemming vereist van de procureur-generaal van justitie voor alle evenementen waaraan meer dan 20 personen deelnamen. Dat had een politiek tintje. De Bezetter hield nauwlettend in de gaten of er misschien stiekem of – nog erger – openlijk “politiek” werd bedreven tegen de overheersers. Dat was in 1940 en 1941 bepaald niet uitzonderlijk.

In 1941 verzuimde het bestuur van PPA op tijd toestemming te vragen voor een tocht op 28 en 29 september. Dat was een strafbaar feit en de voorzitter J.B. de Groot en de secretaris A. van Heusden moesten voor de Haagse politierechter verschijnen. Er stond een gevangenisstraf op van maar liefst twee jaar, maar de rechter hield de zaak aan. Hopelijk liep het met een sisser (of een kleine boete) af. Politie en justitie bleven waakzaam voor mogelijke ordeverstoringen van politieke aard, maar daarvan was geen sprake geweest.

Individueel wandelen
In 1942 viel het doek voor de wandelclubs. Groepsdeelname werd verboden. Eind juli besloot de algemene ledenvergadering ‘om het individuele wandelen te gaan beoefenen, wat algemene instemming onder de leden vond.’ Dat moest wel want het was de enige manier om nog met clubleden te kunnen wandelen. Twee bestuursleden liepen eind augustus in zeventien uur een tocht van maar liefst 100 kilometer. Clubleden liepen doorgaans 25 of 45 kilometer “in het kader van individueel wandelen”. Voor zover valt na te gaan was de laatste tocht die door PPA werd georganiseerd op 17 oktober 1943 over een afstand van 50 kilometer. De start was bij Oud Hortuszicht aan de Witte Singel.

Het einde
De Nieuwe Leidsche Courant van 15 augustus 1946 meldde het verheugende nieuws dat PPA zeer spoedig zou herrijzen onder leiding van dhr. A. van Heusden, die de oorlog kennelijk goed had doorstaan. Een jaar later was het toch gedaan met de club, want er vond een fusie plaats met de wandelclub De Vrolijke Matrozen onder de nieuwe naam PPA-DVM Combinatie. Secretaris werd A. van Heusden. Daarna is er nauwelijks nog iets te vinden over de club. Waarschijnlijk gingen alle kleine clubjes in 1948 op in de Wandelsportkring Leiden en omstreken. Secretaris: A. van Heusden.

In 1940 werd besloten tot de uitgaven van een blaadje P.P.A. Nieuws. Zouden daar nog exemplaren van bestaan? En zouden er nog ergens medailles, bokalen en lauwertakken van de club liggen te verstoffen?