Freund-Spiegel, Henriëtte
Henriette Spiegel werd op 24 augustus 1863 geboren in Soest (Duitsland) als dochter in het traditioneel Joodse gezin van David en Mathilde Spiegel. Ze trouwde met Siegfried Freund. Het paar kreeg drie kinderen: Paul, Françoise en Ernst. Ernst vocht in de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde en sneuvelde op 18 december 1914. Françoise overleefde de oorlog door te voet de Pyreneeën over te steken en Paul emigreerde in 1935 naar Chili.
Vanwege het toenemende antisemitisme verliet Henriette Duitsland in 1935. Ze vestigde zich in Luxemburg, waar ze tot begin 1940 bleef. Daar maakte ze plannen om haar jongste zoon Paul, die in Chili woonde, na te reizen. Ze vroeg een inreisvisum aan voor Chili en kocht een ticket voor het stoomschip ‘Crijnssen’ van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij, dat in april 1940 zou vertrekken. Op 17 april 1940 arriveerde Henriette op doorreis naar Chili in Leiden, waar ze onderdak vond bij haar zwager en zijn kinderen: de familie Levie in de Johan de Wittstraat 15.
Intussen had de stoombootmaatschappij bericht uit Chili ontvangen dat Henriette haar visum moest vernieuwen. Toen ze Luxemburg verliet had het Luxemburgse ministerie van buitenlandse zaken het visum uit haar paspoort gescheurd, het paspoort ingenomen en vervangen door een reispapier voor statelozen waaraan haar visum werd bevestigd. Het Chileense consulaat eiste nu dat zij haar oude paspoort zou overhandigen. Dat kon ze niet, want zij had het bij vertrek uit Luxemburg moeten afgeven. Ze probeerde nog toestemming te krijgen om naar Luxemburg te reizen om haar oude paspoort op te halen, maar dat werd geweigerd. De ‘Crijnssen’ vertrok met enige vertraging op 4 mei 1940 naar Chili, zonder Henriette.
Aangezien per 19 september 1940 alle stateloze niet-ariërs de kuststrook moesten verlaten werd Henriette gedwongen te verhuizen naar Alphen aan den Rijn. Daar werd ze op 1 oktober 1942 opgepakt en al de volgende dag op transport gezet naar Auschwitz, waar zij op 5 oktober 1942 werd vermoord.
———————————————————————————
Op woensdag 15 juni 2022 werd door de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden voor Henriette een Stolperstein geplaatst bij haar laatste vrijwillig bewoonde adres: Johan de Wittstraat 15.
Een verslag van deze dag is te lezen op de website van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden. Daarop staan ook foto’s en de teksten die bij de steenleggingen werden uitgesproken
Deze tekst is (deels) gebaseerd op informatie van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden, die toestemming verleende voor de tekstbewerking en het plaatsen van beeldmateriaal.
Bronnen: Barbera Bikker (Werkgroep Stolpersteine Leiden), Paul Freund (achterkleinzoon van Henriëtte), Alphons Siebelt.
Tekst aangepast op 23 maart 2023
