Monument Bagage
Op 17 maart 2010 werd in Leiden een monument onthuld ter herdenking van de Joodse inwoners, die in de oorlog zijn weggevoerd. Het was die dag zevenenzestig jaar geleden, dat het Joodse Weeshuis aan de Roodenburgerstraat werd ontruimd en de laatste groep Leidse joden van huis werd opgehaald. Na die datum waren er nog bijna dertig Joden, die met speciale vergunning in de stad mochten wonen. Het waren vrijwel uitsluitend mensen, die met een niet-Joodse partner waren gehuwd.
De kunstenaar Ram Katzir ontwierp een bijzonder monument met de naam Bagage: op vijf plaatsen in de stad staan in totaal zes natuurstenen koffers met daarbij een plaquette met een toelichting. De titel van het monument verwijst enerzijds naar de koffer, die de gedeporteerden meenamen; anderzijds letterlijk en figuurlijk naar wat iemand meeneemt in het leven, maar ook naar wat hij achterlaat. Volgens Katzir gaat het monument ‘ook over afwezigheid, over de lege ruimte die is achtergelaten door de eigenaars van de koffers. De ruimte tussen de locaties is een deel van het monument. In deze ruimte hebben mensen zoals jij en ik op straat gelopen. Ze zijn er niet meer. Wat is er met hen gebeurd en wat hebben ze achtergelaten? De stad als een topografische kaart van afwezigheid.’
Het monument van Katzir wijkt in verschillende opzichten af van de traditionele monumenten, die in Nederland wijd verbreid zijn. Het is niet een monument op één bepaalde plaats, maar het ligt verspreid door de stad. Daardoor kan het geen plaats zijn waar op gezette tijden een herdenking wordt gehouden. Bovendien zijn ze tamelijk klein en kunnen ze gemakkelijk over het hoofd worden gezien.
Roodenburgerstraat 1a: Voor het voormalige Joods weeshuis staat een koffer vervaardigd van Israëlisch basalt.
Zonneveldstraat 10: Op het trottoir voor het voormalige Bureau van Politie staan twee koffers vervaardigd van zwart graniet. Aan de overzijde van de straat staat een koffer van groen graniet.
Vliet 30: Vlak naast het bruggetje over de Vliet staat een koffer vervaardigd uit roze geaderd graniet.
Hoek Rapenburg 110 / Herensteeg: Net in de Herensteeg staat een koffer vervaardigd uit rood graniet. In het pand Rapenburg 110 hebben Joodse onderduikers gewoond. Tijdens de oorlog was hier kleermaker Jac. de Neef gevestigd.
