Os, Salomon den

In 1940 was Salomon den Os (1899) als wasbaas werkzaam voor het Nederlandse leger. Na de capitulatie en de daaropvolgende ontbinding van het leger werd hij bewaker bij de Nederlandse Spoorwegen, waarbij hij tot aan zijn pensioen zou blijven werken. Met onder meer Jac. Kiel, die hij kende van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm afdeling Leiden, probeerde hij gesprekken aan te knopen met Duitse militairen, maar pogingen om hun moreel te ondermijnen liepen op niets uit. Helaas spraken Den Os en Kiel nauwelijks Duits, wat het gesprek lastig maakte. Maar de militairen bleken vaak heilig overtuigd van hun eigen gelijk en waren absoluut niet van zins om ook maar iets te doen dat ook maar enigszins in de buurt van sabotage zou kunnen komen. Den Os besefte dat hij zijn tijd nuttiger kon besteden.

De Ordedienst
Den Os sloot zich aan bij de Ordedienst, waarvan hij op een bepaald moment districtsleider werd. Medewerkers van de OD in Leiden waren behalve de al genoemde Kiel ook F.W. Rijsdam, P. Waasdorp, D.J. Weber, Leendert Robbers en later P. Heemskerk. Onder de leden van de OD waren veel oud-leden van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm. Volgens Den Os ging het om een groep van ongeveer 300 personen. De OD was dan wel groot in omvang, maar is niet bepaald actief geweest.

Binnenlandse Strijdkrachten
In het najaar van 1944 ging een deel van deze groep op in de 3e compagnie van de Binnenlandse Strijdkrachten, nadat de plaatselijk leider van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm een selectie op politieke betrouwbaarheid had uitgevoerd. Als medewerker van de Nederlandse Spoorwegen zal hij hebben deelgenomen aan de spoorwegstaking.

Hulp aan onderduikers
Veel actiever was Den Os op het gebied van financiële steunverlening aan onderduikers. Dat begon in 1942 toen steeds meer mannen te maken kregen met de de arbeidsinzet. Op dat vlak werkte hij samen met de politieagenten Dijkstra en Boersma en daarnaast met G. Jonk en Jan Jonk. Het benodigde geld kregen ze onder meer van een inzamelingscomité, waarvan deel uitmaakten de (ontslagen) directeur van het Leidse arbeidsbureau H. Hazelhoff, de Hervormde predikant ds. D. Vossers, Theo Talboo, P. van Rijswijk en J. van Dijk.

Salomon de Os overleed in 1972 op 72-jarige leeftijd.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van enkele persoonlijke verslagen die Den Os in juni 1945 aan het RIOD heeft toegestuurd.