Bos, Lies

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

In de zomer van 1943 kwam een meisje bij Arie en Nel de Koning-Rietveld in huis. Volgens haar (valse) persoonsbewijs heette ze Elisabeth Bos, maar haar eigen naam was Shava Bornstein, een Joodse die in 1922 geboren was in Polen, maar woonachtig in Amsterdam. Haar ouders (waarschijnlijk genaamd Bornsztein) waren met twee broertjes van Shava in 1943 gedeporteerd maar zijzelf had zij weten te vluchten. Ze werkte in die tijd bij De Joodse Invalide, een ziekenhuis voor chronisch zieken en invaliden.

Om veiligheidsredenen moest ze het huis van de familie De Koning verlaten en ze verhuisde naar een kamer in een huis aan de Boerhaavelaan. In die tijd kwam ze in contact met Reinier van Kampenhout en de groep van Theo en Sara Talboo-Lafeber uit Oegstgeest, die ondergedoken Joden verzorgden. Omdat ze in Leiden niets te doen had verhuisde ze in juni 1943 naar Heemstede om te gaan werken in een rusthuis voor welgestelde ouderen. Voor Van Kampenhout ging ze daar bonkaarten en dergelijke rondbrengen. Via Van Kampenhout kreeg ze in november 1944 op het gemeentehuis van Heemstede een nieuw persoonsbewijs, nadat haar valse door een boze vriendin in een opwelling was verscheurd.

Helaas werd Van Kampenhout op 19 januari 1945 gearresteerd. Els Bos nam zijn taak over en kreeg zo de zorg voor 150 onderduikers. Financieel werd zij geholpen door “Schiller” (L.J. Poort) van het Nationaal Steunfonds. Ook had zij regelmatig contact met Cor van Wijk om valse persoonsbewijzen te regelen. De groep van zwarte Frits zorgde voor materiële zaken zoals levensmiddelen. Tegen het einde van de oorlog was het aantal te verzorgen onderduikers tot 180 gestegen.

Na de oorlog bleken haar ouders en broers te zijn vermoord. Leesha (haar nieuwe naam ter herinnering aan haar Nederlandse naam) huwde de Canadese rabbijn Isaac Rose, verhuisde naar Canada en later naar Israël, alwaar zij in 2016 overleed. Zij beschreef haar ervaringen in het in 1980 verschenen boek De Tulpen zijn rood. Een deel van haar verhaal is ook te lezen in het boek Oegstgeest in bange dagen. Zie ook De Leidsche Courant van 30 april 1980 en een website over Heemstede in oorlogstijd.