Razzia 2 oktober 1942
In de nacht van 2 op 3 oktober, rond middernacht, werden zeven Joodse Leidenaren het politiebureau aan de Zonneveldstraat binnengebracht. Binnen het uur gingen ze op transport naar de Sipo in Den Haag. De arrestatie werd verricht door vier Leidse rechercheurs. De arrestatie had te maken met de ontruiming van de Joodse werkkampen in Nederland.
Jodenkampen in Nederland
Begin 1942 dwong de bezetter de Joodse Raad om werkloze Joden naar de al langer bestaande kampen van de werkverruiming te sturen. Ze moesten daar ontginningswerk verrichten. Er waren ook kampen voor gemengd gehuwden, waar een milder regime heerste. In Groningen, Friesland en Gelderland, Noord-Holland en Noord-Brabant zijn meer dan 40 van deze kampen in bedrijf geweest.
Ontruiming en deportatie
Op 2 oktober 1942 werden de kampen omsingeld door de Ordnungspolizei en de volgende ochtend (Jom Kippoer) gingen de mannen naar Westerbork. Hun directe familieleden werden in hun woonplaats opgepakt en eveneens naar Westerbork gebracht. Veel van deze mensen werden na een kort verblijf in Westerbork op transport gesteld naar Auschwitz en vermoord.
Het waren deze zeven mensen:
Henriëtte Cohen-van Amerongen en haar zoon David. Ze werden gelijk met vader Jacob op 19 februari 1943 in Auschwitz vermoord.
Elisabeth Placzek, echtegnote van Izak Hamburger. Elisabeth stierf op 8 oktober 1942 in Auschwitz, Izak verdween eind augustus 1943 ‘ergens in Europa’.
Duifje Bierschenk-Schelvis, echtgenote van Mozes Bierschenk, en hun zoon Karel. Alle drie stierven ze in Auschwitz: Duifje op 22 oktober 1942, Karel op 10 november en Mozes op 6 januari 1943.
Katharina Friedberg-de Jong en haar zoontje Alexander. Ze gingen samen met vader Marcus op 5 oktober in de trein naar Auschwitz. Katharina en Alexander werden direct na aankomst vermoord, Marcus stierf eind augustus 1943 “ergens in Europa”.
Izak Hamburger en Mozes Bierschenk zaten in kamp Vledder. Het boek Jodenkampen bevat veel brieven die Guus van der Wijk heeft geschreven aan zijn vrouw (ze waren op 17 augustus getrouwd) Mineke de Vries, terwijl hij in kamp Elsloo zat. Hij schrijft enkele malen over de vraag of het beter zou zijn om onder te duiken. Ook Guus is opgehaald, maar hij woonde toen niet officieel in Leiden. Van Jacob Cohen en Marcus Friedberg is niet bekend in welk kamp zij op 2 oktober 1942 verbleven.
Bronnen:
Over de Joodse werkkampen bestaat een website joodsewerkkampen.nl. Een zeer informatief boek over de Joodse werkkampen is het boek Jodenkampen van Niek van der Oord, 1e druk in 2003, 2e herziene druk in 2007.
