Ruyter van Steveninck, mr. R. N. de

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

Mr. Raymond Nazaire de Ruyter van Steveninck (1894) was burgemeester van Leiden van 1 april 1941 tot 5 mei 1945. Vóór de oorlog was hij beroepsmilitair geweest. Bij de mobilisatie in augustus 1939 werd hij bevorderd tot majoor bij 6e Regiment Artillerie en kreeg het bevel over afdeling I van dit regiment. Omdat het regiment meer dan verdubbelde was er geen plaats meer in de Doelenkazerne; I-6RA werd gelegerd in Lisse en Sassenheim.

Na de landing van Duitse paratroepen op en nabij vliegveld Valkenburg ZH werd de afdeling onder commando gesteld van de infanterie. De 1e batterij werd  opgesteld in het gemeentepark van Sassenheim, de tweede en derde batterij in de Keukenhof in Lisse. De volgende dag werden de batterijen verplaatst naar de Leidsche Hout, een locatie aan de Warmonderweg en aan de Hofdijk in Oegstgeest. De batterijen beschoten de vijand op en nabij het vliegveld. Weer een dag later werd afgemarcheerd naar Den Haag, Delft en Rijswijk.
Voor meer details over de meidagen in 1940 zie de website www.mei1940.nl.

Steveninck (die altijd met die naam ondertekende) Hij was in 1935 landelijk bekend geworden door een expeditiereis naar Nieuw-Guinea. Het doel was bodemkartering voor de Nederlandse Nieuw-Guinea Petroleum Maatschappij. In 1936 was hij één van de vier officieren (allen kapiteins), die aanwezig waren bij het overhandigen van de sabel aan Prins Bernard, ter gelegenheid van diens benoeming tot kapitein à la suite bij de Landmacht. In 1937 werd hij bevorderd tot Officier in de orde van Oranje-Nassau.

Per 1 april 1941 trad hij aan als burgemeester van Leiden als opvolger van de ontslagen A. van de Sande Bakhuyzen en vestigde zich vanuit Den Haag op dit adres. Zijn benoeming had ongetwijfeld te maken met zijn lidmaatschap van de NSB. Hij behoorde zelfs tot de groep zeer vroege leden. Verder was hij de eerste commandant van de WA geweest, maar die functie was onmogelijk te combineren met  zijn militaire carrière. Het lidmaatschap van de NSB werd in 1936 verboden voor ambtenaren en andere overheidsdienaren.

De nieuwe burgemeester  ontpopte zich als een volbloed NSB’er en verspreidde regelmatig NSB-geschriften onder het gemeentepersoneel. Ook zette hij de hoofden van openbare scholen onder druk om NSB-propaganda toe te laten. Toch heeft hij geen ongunstige indruk achtergelaten. Hij voelde zich klaarblijkelijk meer burgemeester dan NSB’er en als adviseur van Anton Mussert behoorde hij zeker niet tot de sterk Duitsgezinde vleugel van de NSB.

Tijdens zijn berechting voor het Leidse tribunaal in 1946-1947 werd hem veel te laste gelegd, maar geen ernstige misdrijven.  Steveninck bleef standvastig in zijn NSB-overtuiging. Waarschijnlijk om die reden veroordeelde het Leidse tribunaal hem tot tien jaar internering plus het verlies van het actief en passief kiesrecht maar de internering werd later door de kantonrechter teruggebracht tot drie jaar. De Ruyter van Steveninck overleed in 1963.

 

Tekst aangevuld op 6 maart 2023.