Bernard, Lex
Alexander Maximiliaan Gerardus Bernard is ongetwijfeld een van de markantste personen uit de Leidse illegaliteit. Over zijn illegale activiteiten is bijzonder veel bekend, omdat hij een gedetailleerd archief heeft nagelaten en in de laatste jaren voor zijn overlijden een aantal interviews heeft gegeven, onder andere voor het project Ook in Leiden. In 2007 verscheen er een artikel in het Leids Jaarboekje van Alphons Siebelt over hem: Een illegaal gaat zijn eigen weg. Lex Bernard en zijn Nederlandse Verzetsorganisatie.
Al in een vroeg stadium was hij betrokken bij de hulp aan ondergedoken Joden. Jakob Ginsberg zat enige tijd bij zijn vader aan de Witte Singel ondergedoken (zijn moeder was in 1936 overleden). Van groot belang was zijn werk op het Leidse distributiekantoor. Zelf ondergedoken, gaf hij in 1944 en 1945 leiding aan een groepje ambtenaren, dat vele distributiebescheiden wist te verdonkeremanen voor het alsmaar uitdijende aantal onderduikers. Ook konden die ambtenaren ingenomen distributiestamkaarten weer bij hun eigenaren terugbezorgen. Honderden Leidse arbeiders heeft hij zo geholpen.
Tot in september 1944 was hij nauw betrokken bij de Leidse afdeling van de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO), maar toen besloot hij zelfstandig verder te gaan en richtte de Nederlandse Verzetsorganisatie (NVO) op. Tot na de bevrijding zorgde deze groep voor een flink aantal onderduikers van allerlei pluimage en in januari 1945 werd een eigen blad opgericht Strijdend Nederland.
De breuk met de LO en het Nationaal Steunfonds (NSF) werd veroorzaakt door het feit dat Bernard verantwoordelijk werd gesteld voor de wilde staking bij de ‘blauwe tram’ (NZHTM), Daarnaast werkte zijn zelfbewuste, eigenzinnige manier van optreden wrevel, wat nog werd versterkt door zijn kritische houding ten opzichte van de illegaliteit, die volgens hem steeds vaker onverantwoord optrad. Dat laatste was zeker het geval.
Voor zijn hulp aan Joden kreeg hij in 1983, tegelijk met zijn makkers Cor van Wijk en Kees Montanus, de Israëlische onderscheiding Rechtvaardige onder de Volkeren van Yad Vashem.
