Ginsberg, Jakob
Jakob Ginsberg was geboren in 1886 in Lodz, tegenwoordig Polen, maar destijds gelegen in het Tsaristisch Rusland. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam hij naar Leiden en werd daar een bekende figuur met een boekantiquariaat annex universiteitsboekhandel aan het Kort Rapenburg en een kiosk nabij het station. De winkel van Ginsberg werd een ontmoetingsplek voor jonge intellectuelen en Joden met interesse voor Rusland, communisme-socialisme, pacifisme en het jodendom. Over de Leidse wereld waarin Ginsberg vóór de oorlog leefde en werkte staat een uitgebreid verhaal op Joods Monument.
Hij was enige tijd gehuwd met een niet-Joodse vrouw, die na hun scheiding in Leiden bleef wonen. Hij was dus niet gemengd gehuwd. Samen hadden zij een zoon Jakob jr., die na de oorlog de zaak van zijn vader aan het Kort Rapenburg heeft voortgezet. Junior haalde in 1943 zijn diploma aan het Stedelijk gymnasium.
De boekhandel kwam in handen van twee NSB’ers uit Den Haag. Hoe het verder is gegaan is niet bekend, maar volgens het RK dagblad De Burcht van 25 augustus 1945 waren boeken van Ginsberg aangetroffen in de omvangrijke opslagplaatsen van het Institut zur Erforschun der Judenfrage van Alfred Rosenberg, dat in alle bezette landen op grote schaal joods cultureel erfgoed had geroofd en naar Duitsland had overgebracht. In ieder geval bestond de winkel nog in augustus 1944.
Volgens de Leidse illegale werker Lex Bernard verbleef Ginsberg enige tijd in zijn (Bernards) ouderlijk huis als onderduiker, maar was onvoorzichtig en werd gepakt. Jacob Ginsberg had na de grote razzia’s in Leiden in maart 1943 kennelijk toestemming om in Leiden te verblijven, maar werd in de vroege ochtend van 21 september 1943 in zijn woning gearresteerd op verdenking van het plegen van een strafbaar feit. Hij werd op 18 november 1943 vermoord in Auschwitz.
Op 12 oktober 1945 plaatse mr. W. Heskes, bewindvoerder over de afwezige J. Ginsberg een advertentie in De Burcht, waarin hij verzocht goederen van Ginsberg die men onder zich had (terug) te brengen bij Jacob jr. Niet iedereen voldeed aan dat verzoek, want een soortgelijke advertentie verscheen in De Nieuwe Leidsche Courant van 19 december van dat jaar.
Tekst aangevuld en herzien op 9 oktober 2020.
