Schoorsteenfabriek De Ridder & Co

Gepubliceerd door Alphons Siebelt op

De NV Eerste Hollandsche Schoorsteenfabriek v/h De Ridder & Co vervaardigde stenen voor schoorstenen, dakpannen, tegels, bouwaardewerk en kleiwaren. Het bedrijf bouwde ook zelf schoorstenen. Het terrein was gelegen in de gemeente Oegstgeest aan de Rhijnhofweg ten noorden van de begraafplaats. De fabriek werd begin jaren zestig van de vorige eeuw afgebroken en in 1966 werd het grondgebied gevoegd bij de gemeente Leiden. Nu ligt het terrein ten noorden van de A44.

Strijdtoneel mei 1940
Op 10 mei 1940 landden Duitse parachutisten op en nabij vliegveld Valkenburg ZH. De troepen namen al snel posities in bij de Haagse Schouw en bezetten de brug over de Rijn. De brug lag toen nog iets noordelijker en de weg naar Maaldrift en Wassenaar kruiste de Hoge Rijndijk bij de uitspanning. Daarmee verhinderden ze de aanvoer van Nederlandse versterkingen uit Leiden naar het strijdtoneel rond het vliegveld. In de ochtend van de 10e mei kregen delen van 5 en 6-22 Depot Bataljon, rekruten die in Leiden waren gelegerd, bevel posities in te nemen op de begraafplaats, bij huize Rhijnhof en op het terrein noordelijk daarvan. Aansluitend daarop staken twee vletten met manschappen van 5-15 Dep. Bat. (Kaderopleiding, dat gelegerd was in de school aan de Paul Krugerstraat). en 6-22 Dep. Bat. de Oude Rijn over om de Duitse troepen in de rug aan te vallen. In de middag werd ook de steenfabriek De Ridder door Nederlandse troepen bezet. Die konden daar ondanks beschietingen en bombardementen tot aan de capitulatie op 14 mei hun positie behouden. De brug werd heroverd en bleef tot de capitulatie in Nederlandse handen.
Het bovenstaande is een summiere samenvatting van de strijd rond de Haagse Schouw. Voor uitgebreide verslagen kan men terecht op de website www.mei1940.nl.

Monument Haagse SchouwMonument bij begraafplaats Rhijnhof
De fabriek van De Ridder bleek door de gevechten nogal wat schade te hebben opgelopen, maar kon de productie hervatten. De fabriek leverde ‘belangeloos’ de stenen voor het monument voor de gevallen troepen, dat op 28 april 1941 werd onthuld aan de Haagse Schouwweg. Op het monument staan enkele namen van militairen die vlakbij zijn gesneuveld.

Afbraak en herbouw
Eind november 1942 kreeg de directie een klap te verwerken, doordat de Wehrmacht bevel had gegeven de fabriek te slopen, naar alle waarschijnlijkheid om militaire redenen. Of er misschien verband was met de geste van directeur C. Sweris anderhalf jaar eerder om de bouw van een militaire monument te steunen blijft een open vraag. Van hem zijn geen bijzondere activiteiten in de bezettingstijd bekend. Het kan ook zijn, dat er enige overcapaciteit was in de sector omdat er een bouwstop was afgekondigd en het bakken van stenen de nodige brandstof vraagt.

Verder gaan
Na de onthutsende mededeling over de komende sloop werd er snel contact gelegd met de steenfabriek Ouderzorg aan de Van der Valk Boumanweg in Leiderdorp. Sweris hoopte enkele loodsen te kunnen verplaatsen naar het terrein van die fabriek. Het leidde tot een vergaande samenvoeging, want vanaf januari 1944 ging de combinatie verder als CV Ouderzorg-de Ridder & Co met de beide directeuren als beherend vennoot. Pas in 1950 werd De fabriek van De Ridder weer herbouwd en werd de steenfabriek Canton, na het overlijden van directeur-eigenaar Ph. Viervant Tukker, overgenomen. De combinatie hield het net iets meer dan tien jaar uit, want begin jaren zestig werd het bedrijf gesloten en werden de gebouwen afgebroken.