Vriendin van prinses Juliana vervoerde brandbommen
Maria (Mies) Rooseboom (1909) werd in 1949 directeur van het Rijksmuseum voor de geschiedenis van de natuurkunde, de voorloper van het huidige Museum Boerhaave. Ze was in juni 1937 gepromoveerd op een microbiologisch onderwerp. Vanaf haar afstuderen woonde ze in Den Haag. Na haar promotie werd ze wetenschappelijk assistente, eerst als volontair en later conservator van het museum. In 1939 werd ze benoemd tot privaatdocente bij de faculteit wis- en natuurkunde om onderwijs te geven in de microscopische dierkunde. De microscoop bleef haar levenslang boeien. In 1950 publiceerde ze een boek met de titel Bijdrage tot de geschiedenis der instrumentenmakerskunst in de Noordelijke Nederlanden tot omstreeks 1840, dat nog steeds van grote betekenis is.
Brandbommen voor de Raad van Verzet
Haar naam duikt op in een interview met Nico Olivier in het kader van Ook in Leiden. Olivier praat dan over de poging van de RVV om brand te stichten in een gebouw van vuurwerkfabriek Kat op 17 maart 1944. De RVV gebruikte provisorische brandbommen, maar die werkten die avond niet goed genoeg. Ze kwamen te snel tot ontbranding. Volgens Olivier waren deze bommen ook ‘elders in het land’ heel gewild. Er werden er dus meer gemaakt en die werden weggebracht door Rie Kolderman, de vriendin/verloofde van Nico, en Mies Rooseboom.
Het zal wel toeval zijn, maar op 23 juni 1943 deed de directeur van het museum C.A. Crommelin bij de politie aangifte van de vermissing van 27 lenzen uit het museum. Zou Mies daar mee iets te maken hebben gehad? Wat kon je doen met (microscoop)lenzen? Of werden ze veiliggesteld voor de grijpgrage handen van de Bezetter?
Om haar naam in deze context te vinden is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk, omdat ze qua milieu nauwelijks verder verwijderd kon zijn dan de linksgeoriënteerde RVV, waarin zelfs communisten zaten. Olivier noemde geen bijzonderheden en in een latere terugblik op zijn activiteiten is er niets over te vinden. Helaas bleef het daarbij zodat we blijven zitten met de vraag hoe Maria Roosenboom bij de RVV betrokken is geraakt en wat zij daar voor heeft gedaan. Volgens Nico was ze aanwezig bij de berucht geworden turbulente vergadering van de RVV, eind 1944, waar de groep van Joop Dubbeldeman uit de RVV werd gezet en Kees Piena de leiding nam. Daar werd zelfs met wapens gezwaaid en was – per ongeluk – een schot gevallen.
Vriendin van prinses Juliana
Was zij als gepromoveerd biologe en docent aan de universiteit al een uitzondering, haar persoonlijke achtergrond was nog opvallender. Tijdens haar studie aan de Leidse universiteit was zij bevriend geraakt met prinses Juliana. Toen de Leidse universiteit de kroonprinses in 1930 een eredoctoraat vereende was Maria een van de paranimfen. Ze kwam wel uit een goed milieu (kleindochter van luit.-generaal Willem Rooseboom, van 1899-1904 Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië), maar niet van adel. Toch werd ze in januari 1937 zelfs bruidsmeisje bij het huwelijk van Juliana met prins Bernhard. Van de 28 bruidsjonkers en bruidsmeisjes was zij de enige die geen adellijke titel droeg. Een half jaar later was Juliana min of meer incognito aanwezig bij de promotie van Maria. Ook na de oorlog bleven ze bevriend.
Maria Rooseboom ging in 1968 met pensioen en overleed in 1978.
Meer lezen? Jaak Slangen schreef een artikel over Nico Olivier, gepubliceerd in het vijftiende jaarboek der sociale en economische geschiedenis van Leiden en omstreken, uitgegeven door de Dirk van Eck-Stichting in 2003, 107-135.
Afbeelding: Bewerkte foto Nationaal Archief Collectie Anefo 901-4016; foto uit januari 1946 van Theo van Haren Noman; licentie CCO. Gedeelte uit een illegaal in Nederland verspreide foto, afkomstig uit Canada.