Fa. A.N. Turksma Wol, handwerken, herenmode.

Aan het het begin van de 20e eeuw had Abraham Turksma (1883) een winkel overgenomen in de Haarlemmerstraat op nummer 177. Abraham was een oudere broer van Manus Turksma, die een winkel had in de Haarlemmerstraat op nummer 157. Manus overleed in 1936 en Abraham in 1941. Er was toen nog één levende broer in Friesland.

De firma verkocht wol en handwerk- en herenmodeartikelen. Met vooruitziende blik werd begin juli 1940 een werkneemster, mw. Cornelia Wirtz, aangesteld als nieuwe firmante. Mogelijk was Abraham toen al ziek, al overleed hij pas in november 1941 in Sneek. De zaak werd niet voortgezet door zijn zoon Willem (1913) omdat er bewindvoerders werden aangesteld, eerst mw. Wirtz en later ook de Niederländische Aktiengesellschaft für Abwicklung von Unternehmungen (NAGU, zie uitleg onder aan dit artikel). Willem had nog een broer Nathan, die al vóór de oorlog naar Nederlands-Indië was vertrokken.

Cornelia Wirtz (1912) werd in 1982 geïnterviewd in het kader van het project Ook in Leiden van de Leidse universiteit. In dat interview gaat zij kort in op deze periode. Hoewel zij er niets over zegt, lijkt ze te suggereren, dat zij en Willem een relatie hadden.
Vermoedelijk werd Willem gedwongen te verhuizen, want in 1942 woonde hij een tijdje op het adres Boerhaavelaan; in augustus 1942 verhuisde hij naar Amsterdam en kreeg een baantje bij de Joodse Raad.. Waarschijnlijk was zijn vertrek het gevolg van de onteigening van de winkel. De zaak werd geliquideerd en het pand werd aan mw. Wirtz verkocht.

Cornelia Wirtz heeft nog pogingen gedaan om voor Willem valse papieren te regelen en een onderduikadres, maar dat kwam voor Willem te laat. Hij werkte in Amsterdam als kantoorbediende bij de Joodse Raad, maar werd op 20 juni 1943 naar Westerbork gebracht. Willem ging op 6 juli 1943 op transport naar Sobibór, waar hij bij aankomst op 9 juli 1943 werd vermoord.

NAGU
De Niederländische Aktiengesellschaft für Abwicklung von Unternehmungen (Nederlandsche Maatschappij voor afwikkelingen van ondernemingen was in het gehele proces van de onteigening en verkoop of liquidatie van Joodse ondernemingen speciaal belast met de taxatie. De verkoop van het pand geschiedde door het ANBO.

Tekst geheel herschreven op 10 januari 2022. Met dank aan Ans Meijlink.